و ایجاد جاذبه و کشش قلبی، اهرمی قویتر است وانگیزههای ماندگارتری ایجاد میکند. در روایات نیز آمده است: «محبت ودوست داشتن برتر از ترس و بیم است.» ^{(2) .}

نوع رابطه ما با اهل السلام، بر چه مبنایی است و بر چه مبنایی بایدباشد؟ آیا مثل رابطه ملت و حاکم و مردم و رهبر است؟یا رابطه علمی میان شاگرد و استاد؟ یا رابطه «محبت» و «مودت» و پیوند قلبی و درونی است، که همکارسازتر، و هم بادوامتر و ریشهدارتر است؟ خللپذیر بود هر بنا که میبینی مگر بنای محبت که خالی از خلل است.

قرآن کریم روی این رابطه تاکید دارد و «مودت السلام» را اجررسالت پیامبرصلی الله علیه وآله معرفی میکند:

                 «قل لا اسئلکم علیه اجرا الا المودة فی القربی» (3) .
بگو: من بر انجام رسالت، از شما مزدی نمیخواهم، مگر دوستی ومحبت درباره نزدیکانم.

در روایات متعددی «مودة فی القربی» به محبت و مودت اهل بیت وخاندان پیامبر تفسیر شده است. بالاترین محبت هم محبتی است که خدابه آن سفارش کرده باشد و صاحبان این محبت را نیز دوستبدارد.
در روایات هم، مودت و ولایت، به عنوان یک «فرض الهی» و ملاکقبول اعمال و عبادات به حساب آمده است. (4) .

تولای شما فرض خدای است قبول و رد آن مرز جدایی است
هر آن کس را که در دین رسول است ولایت، مهر و امضای قبول است دیانتبی شما کامل نگردد بجز با عشقتان دل، دل نگردد (5)

اهل سنت هم طبق احادیثشان این نکته را قبول دارند و در شعرشافعی چنین آمده است:

یا اهل رسول الله حبکم فرض من الله فی القرآن انزله

کفاکم من عظیم القدر انکم من لم یصل علیکم لا صلاة له (6)

ای خاندان پیامبر خدا! حب شما فریضهای استخدایی که خداوند درقرآن آورده است، برای افتخار بزرگ شما همین بس که هر کس (در نماز)بر شما صلوات و درود نفرستد، نمازش درست نیست و نماز ندارد.

از آنجا که این پیوند درونی، هم بیمه کننده دوستدار اهل در مقابلانحرافها و لغزشهاست، هم هدایتگر امتبه سرچشمه زلال دین است،رسول خداصلی الله علیه وآله فرموده است که مردم را دوستدار اهل بار آورید و برمبنای این محبت، تربیت کنید:

«ادبوا اولادکم علی حبی و حب اهل بیتی والقرآن». (7) .

فرزندانتان را با محبت من و محبتخاندان من و محبت قرآن تربیت وتادیب کنید.

امام صادقعلیه السلام نیز فرموده است:
«رحم الله عبدا حببنا الی الناس ولم یبغضنا الیهم». (8) .
خدا رحمت کند کسی را که ما را محبوب مردم سازد و ما را در نظر مردممبغوض و منفور نسازد.
نیز از سخنان آن حضرت در توصیه به مسلمانان است:
«احبونا الی الناس و لا تبغضونا الیهم، جروا الینا کل مودةوادفعوا عنا کل قبیح». (9) .
ما را در نظر مردم محبوب سازید و در نظرشان ما را منفور نگردانید، هرمودت و دوستی را به طرف ما بکشید و هر زشتی را از ما دور سازید.
هر چه محبت و دلباختگی و ارتباط قلبی بیشتر باشد، تبعیت وهمرنگی و همراهی و همدلی هم بیشتر خواهد شد. نقش عشق و محبتدر ایجاد همسانی و همفکری و همراهی و همسویی بسیار عظیم است ومردم پیوسته از چهرههای محبوبشان الگو و سرمشق میگیرند. ایمانعاطفی به رهبری حتی در اطاعتسیاسی و اجتماعی هم تاثیر میگذارد وزمینهساز تبعیتی عاشقانه میشود، نه صرفا تشکیلاتی و رسمی.
از این رو، ارتباط شیعه با اهل بیت را علاوه بر جنبههای اعتقادی برمبنای علمی و احادیث و منابع دینی، باید عاطفی و روحی و احساسی قرارداد و «آگاهی عقلی» را با «عاطفه قلبی» در هم آمیخت و عقل و عشق رابا هم پیوند زد. همچنانکه در آموزش هم، اگر معلم، بیش از رابطه علمی،رابطه قلبی و زمزمه محبت و مودت باشد «جمعه به مکتب آورد طفلگریزپای را»، در ارتباطهای ولایی با ائمه نیز دل، قلمرو فرمانروایی آنانمیگردد.
در این صورت، میان «شناخت»، «عشق» و «پیروی»، رابطهایمستحکم پدید میآید و «معرفت»، محبت میآورد و محبت، «ولایت وتبعیت». در حدیثی رسول اکرمصلی الله علیه وآله به این سه عنصر و نقش آن در سعادتانسان اشاره فرموده است:

«معرفة آل محمد برائة منالنار و حب آل محمد جواز علیالصراط والولایة لآل محمد امان من العذاب». (10) .

معرفت و شناخت آل محمد، برائت و نجات از دوزخ است و «محبت» آلمحمد، جواز عبور از صراط است و «ولایت» نسبتبه آل محمد، امان ازعذاب است.
این رابطه را میتوان چنین ترسیم کرد:
معرفت محبت اطاعت.

در حدیث امام صادقعلیه السلام نیز آمده است:
«الحب فرع المعرفة». (11) .
محبت، فرع و شاخه شناخت است.

در سیره پیامبر اکرم نیز آمده است که هر کس با او از روی معرفت وشناخت، رفاقت و نشست و برخاست میکرد، محبت او در دلش میافتاد. (12) .
این نشاندهنده تاثیر معرفت در پیدایش محبت است.
ایجاد محبت و عشق را باید از مراحل ساده و بسیط و عاطفی شروعکرد و در مراحل بعدی با بصیرت و ناختبیشتر، آن را تعمیق داد، تا آنجاکه «حب»، جزء سرشت انسان گردد و «محبت اهل بیت»، جزء دین یکمسلمان و شیعه درآید، امام صادقعلیه السلام فرمود: «هل الدین الاالحب»؟ (13) آیادین جز محبت است؟ و امام باقرعلیه السلام فرمود:

«الدین هوالحب والحب هوالدین». (14) .
دین همان محبت است و محبت همان دین است.
روشن است که محبت راستین به عمل و تبعیت هم میانجامد و ازعصیان و تخلف دور میسازد. (15) .

برای این کار، باید زمینههای روحی و آمادگیهای قبلی افراد را در نظرگرفت، وگرنه محبت اهل بیتبه دلهای غیر مستعد و غیر آمادهنمیچسبد، آنچنان که کاشی به دیوار کاهگلی نمیچسبد. گاهی هم بایدموانع را زدود، همچنانکه در لحیمکاری، ابتدا با سنباده و مواد دیگر،چربیها، آلودگیها و جرمها را از محل میزدایند، تا لحیم، بچسبد و جوشبخورد